تحلیل داستانی و ادبی طوطی نامه ضیاء نخشبی

پیشین? پرداختن به داستان و داستان پردازی در ادبیات فارسی به دوران پیش از اسلام می رسد؛ این موضوع در اوایل، بیشتر به صورت شفاهی و سینه به سینه صورت می گرفت، تا این که در دوره خسرو انوشیروان ساسانی، نهضتی در راه تدوین و گردآوری آثار علمی و ادبی و نیز ترجمه آثار سایر ملت ها به وجود آمد و از این میان به حوزه آثار داستانی نیز توجه ویژه ای شد، آن ها علاوه بر داستان های ایرانی، به ترجمه داستان های دیگر ملت ها نیز همّت گماشتند که از این میان می توان به ترجمه کتاب های کلیله و دمنه و قص? سندباد و... اشاره کرد. این جریان پس از اسلام نیز به حیات خود ادامه داده و کتاب های دیگری نیز در حوز? داستان پردازی در ادبیات فارسی به وجود آمد؛ یکی از این کتاب ها، طوطی نامه ضیاء نخشبی است که به اصلی هندی باز می گردد. طوطی نامه یکی از آثار قابل توجه ادبیات داستانی است که متأسفانه به ابعاد و ویژگی های هنری آن تا کنون توجه کافی نشده است و ضرورت شناخت بهتر ساختار روایت و چگونگی عناصر داستانی یکی از داستان های کهن و نیز بررسی میزان ادبیت متن و کاربرد آرایه های مختلف بیانی و بدیعی و... در آن، نگارنده را بر آن داشت که داستان طوطی نامه را از این منظر مورد پژوهش و بررسی قرار دهد. از مهم ترین یافته های این پژوهش می توان به شگرد تو در تو بودن داستان ها به عنوان برجسته ترین ویژگی روایی آن اشاره کرد که آن را از این منظر، به کتاب هایی نظیر کلیله و دمنه، بختیارنامه، سندباد نامه و به ویژه هزار و یک شب پیوند می دهد؛ مورد دیگر به کارگیری فنون بلاغی گوناگون در بیان داستان ها و از جمله دو عنصر خیال و اسلوب است؛ این موضوع به ویژه در آغاز داستان ها، که با توصیف شب و برآمدن روز همراه است، به اوج می رسد. کلید واژه: داستان، قصه های عامیانه، طوطی نامه، تو در تو بودن، ادبیت.